Artık belge sunmadan com.tr uzantılı alan adı satın alınabilecek!
Ocak 2022 Türkiye’de alan-adı kayıt sürecinde bir milat olacak. Başından beri ODTÜ’nün bünyesindeki alan-adı tahsis otoritesi olan NIC.TR bu görevini BTK bünyesinde TRABİS adlı yeni otoriteye bırakıyor. Bu değişimle birlikte bazı pratik uygulamalarda da yeni düzenlemeler yapılması bekleniyor. Bunların başında herhangi bir belge olmadan TR uzantılı alan-adı satın alabilme imkânı yer alıyor.
Bu sayede dileyenler com.tr gibi, net.tr gibi, org.tr gibi en popüler TR uzantılı alan-adlarını herhangi bir belge sunma gereği duymadan satın alabilecek. Tıpkı .com .net ya da .org uzantılı alan-adı satın alır gibi. Tabi anımsatmakta fayda var ki bunlar halihazırda satın alınmamış alan-adları için geçerli olacak. Örneğin anitkabir.com.tr adresi şu an sahibi olan bir alan-adı o nedenle yeni uygulama devreye girdiğinde anitkabir.com.tr’yi satın almak söz konusu olmayacak. Öte yandan şimdiye dek belgesiz alınabilen diğer alan adları da aynı şekilde belgesiz alınmaya devam edecek.
Belgesiz alan adı satın almada dikkat edilmesi gereken bir husus var: İlk gelen alır! Bu durum özellikle bazı kurumların kendi isimleri yerine farklı isimler kullanarak oluşturdukları markalarına ait alan-adları için önemli bir hale geliyor. Birisinin enbuyukparam diye bir markası varsa ve bunun için enbuyukparam.com adresini almış ancak enbuyukparam.com.tr adresini almamışsa atik davranıp o adresi Ocak ayında herkesten önce kendisi satın almalı.
Böyle bir alan adı ile organik ilişkisi olmadığı halde birisi neden kalkıp da başkasına ait bir markanın ya da ismin alan-adını satın alsın? Cevap basit. Bunun ticaretini yapmak; isteyene yeniden satmak için! NIC.TR zamanında alan-adlarının yeniden satışı mümkün değildi ancak TRABİS döneminde bu mümkün olacak. Ancak bunun için üç yıllık bir zamanın geçmesi gerekiyor. Yani enbuyukparam.com.tr adını satın alan birisi onu üç sene sonra dileyene satabilecek.
TRABİS otoritesinin devreye girmesiyle gündeme gelecek bir başka değişiklik de öncekinden farklı olarak bu otoritenin doğrudan satış yapmayacak olması. Önceki otorite zamanında NIC.TR hem toptancı hem de perakendeci olarak hizmet veriyordu. Dileyen alan-adı satışı yapmak isteyen firmalar NIC.TR’den lisans alarak alan-adı satışı yaparken NIC.TR’nin kendisi de doğrudan alan-adı satışı yapabiliyordu. Yeni dönemde TRABİS sadece toptancı rolünü üstlenecek ve alan-adı satışı yapmak isteyen firmalara lisans verecek. Alan-adları bu lisanslı firmalar üzerinden satışa sunulacak. (O arada ODTÜ’lüler üzülmesin, NIC.TR’nin perakende bacağı yerine ODTÜ Geliştirme Vakfı bünyesinde müstakil bir şirket üzerinden satış kanalı da kurulmuş durumda; bkz. metunic.com.tr).
TR uzantılı alan adlarını şimdiye dek belgesiz alma imkânı olmadığı için halen birkaç milyon tane .com .net ya da .org uzantılı Türkiye kökenli alan adının olduğu söyleniyor. Bunların TR uzantılı muadillerinin artık belgesiz alınabilecek olması, o alan adlarına sahip pek çok kişi, kurum ya da kuruluşun TR uzantılı alan adlarına yöneleceği anlamına da geliyor. Bu aynı zamanda oltalama denen bilgisayar korsanlığının yaygınlaşmaması için atılması gereken zaruri bir adım. Aksi durumda o marka ile ilgisi olmayan (ama ilk gelen) korsanlar bu tür alan adlarını alıp kurumlara ya da bireylere dijital tuzaklar kurabilir!
Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 297 02.12.2021)-Tanol Türkoğlu
